Πολύ συχνά οι μαμάδες αναρωτιούνται πότε και εάν θα πρέπει να εισάγουν στη διατροφή του μωρού τους βρεφικά γάλατα του εμπορίου, εάν είναι ασφαλή, τι είδους συστατικά περιέχουν και ποια από αυτά είναι πραγματικά χρήσιμα και ωφέλιμα για τα μωρά τους.
Το μόνο σίγουρο και αυτό που συστήνεται επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ότι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη αποκλειστικά τους πρώτους 6 μήνες, αλλά και συμπληρωματικά με τα υπόλοιπα τρόφιμα μέχρι τα 2 έτη, είναι το μητρικό γάλα. Περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το βρέφος τους πρώτους μήνες της ζωής του για να αναπτυχθεί σωστά. Και αν το ποσό του γάλακτος από το μαστό της μητέρας παραμένει υψηλό μετά τους πρώτους 6 μήνες, συστήνεται να δίνεται αυτό και όχι άλλα γάλατα ή υποκατάστατα γάλακτος.
Εάν ο θηλασμός δεν είναι εφικτός για οποιοδήποτε λόγο ή εάν η μητέρα δεν έχει αρκετό γάλα, ώστε να τραφεί επαρκώς το μωρό, υπάρχουν πολλά γάλατα στο εμπόριο, κατάλληλα να καλύψουν τις ανάγκες του παιδιού. Τα γάλατα αυτά χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
Μέχρι το 6ο μήνα, το γάλα, είτε μητρικό είτε υποκατάστατο, αποτελεί τη μοναδική τροφή του μωρού. Μετά τους 6 μήνες, το μωρό μπορεί να αρχίσει να τρώει και από τις υπόλοιπες ομάδες τροφίμων, γι’ αυτό και η ποσότητα του γάλακτος πρέπει να είναι μικρότερη ώστε να μπορεί να δοκιμάζει και τα υπόλοιπα τρόφιμα, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή του.
Τα βρεφικά γάλατα παρασκευάζονται συνήθως από αγελαδινό γάλα, που υφίσταται τροποποίηση στα συστατικά του και εμπλουτίζεται έτσι, ώστε να προσομοιάζει στο μητρικό γάλα και να γίνεται ανεκτό από το πεπτικό σύστημα του μωρού. Το απλό αγελαδινό γάλα (που δεν έχει υποστεί ειδική κατεργασία ώστε να γίνει βρεφικό) δεν πρέπει να δίνεται στα μωρά κάτω του ενός έτους, γιατί δεν μπορεί να γίνει ανεκτό από το μωρό (προκαλεί γαστρεντερικά και νεφρικά προβλήματα, αλλεργικές αντιδράσεις και δεν περιέχει τα απαραίτητα για την ανάπτυξη θρεπτικά συστατικά).
Τα κύρια συστατικά με τα οποία εμπλουτίζεται το αγελαδινό γάλα περιλαμβάνουν:
Τελευταία, βλέπουμε τα βρεφικά γάλατα να εμπλουτίζονται και με άλλα χρήσιμα συστατικά, όπως νουκλεοτίδια, πρεβιοτικά και προβιοτικά στοιχεία. Για τα συστατικά αυτά πρέπει να γνωρίζετε τα εξής:
Πρωτεΐνη: Η κύρια πρωτεΐνη του αγελαδινού γάλατος είναι η καζεΐνη, ενώ το μητρικό γάλα περιέχει κυρίως πρωτεΐνη ορού γάλακτος. Γι’ αυτό και το αγελαδινό γάλα εμπλουτίζεται με πρωτεΐνη ορού, χωρίς όμως να καταφέρνει να έχει την ίδια τελική σύσταση σε αμινοξέα με το μητρικό γάλα.
Υδατάνθρακες: Στα περισσότερα γάλατα προστίθεται λακτόζη, που αποτελεί πολύ καλή πηγή ενέργειας για το μωρό.
Λιπαρά: Τα περισσότερα βρεφικά γάλατα που κυκλοφορούν στην αγορά έχουν εμπλουτιστεί με λιπαρά φυτικής προέλευσης, ώστε να προσφέρουν πολύτιμα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα στα μωρά, απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του αμφιβληστροειδούς χιτώνα των ματιών. Προσοχή: Μέχρι την ηλικία των 2 ετών συστήνεται να δίνετε στα μωρά φόρμουλες γάλακτος με γάλα πλήρες σε λιπαρά και όχι αποβουτυρωμένο (<0,5%) ή μερικώς αποβουτυρωμένο (1,5%-2%), τα οποία δεν προσφέρουν αρκετή ενέργεια και λιπαρά στο μωρό και δεν περιέχουν μεγάλη ποσότητα λιποδιαλυτών βιταμινών.
Βιταμίνες και μέταλλα: Το βασικό μέταλλο με το οποίο εμπλουτίζονται τα βρεφικά γάλατα είναι ο σίδηρος, καθώς η έλλειψή του έχει συσχετιστεί με μειωμένη γνωστική και σωματική ανάπτυξη. Επιπλέον, τα γάλατα μπορεί να έχουν εμπλουτιστεί με μέταλλα, όπως το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, το κάλιο, το ιώδιο, το ασβέστιο, ο φώσφορος, το μαγγάνιο, και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, Α, C, E, D.
Πρε- και προ- βιοτικά: Τα προβιοτικά είναι φιλικά προς τον ανθρώπινο οργανισμό βακτήρια (bifidobacteria και lactobacilli), που πιστεύεται ότι βοηθούν στην ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος τους βρέφους και προστατεύουν από την ανάπτυξη επιβλαβών βακτηρίων στο έντερο, ενώ τα πρεβιοτικά είναι θρεπτικά συστατικά (συνήθως γαλακτο- και φρουκτο- ολιγοσακχαρίτες), με τα οποία τρέφονται τα «καλά» αυτά βακτήρια (τα προβιοτικά).
Νουκλεοτίδια: Είναι δομικά συστατικά του DNA και του RNA, καθώς και του μορίου του ATP, που είναι απαραίτητο στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού. Περιέχονται και στο μητρικό γάλα και πιστεύεται ότι με την προσθήκη τους στα υποκατάστατα μητρικού γάλακτος ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την ανάπτυξη του γαστρεντερικού σωλήνα.
Τέλος, στο εμπόριο κυκλοφορούν γάλατα για διάφορες κατηγορίες βρεφών, με ειδικές διατροφικές ανάγκες, όπως:
