Η επίδραση της προπόνησης στην μορφολογία των μυών

Οι περισσότεροι από εσάς έχετε πάρει την αποφάση, κάποια στιγμή στη ζωή σας, να ακολουθήσετε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, προκειμένου να πετύχετε τον στόχο που έχετε θέσει. Όμως πόσοι από σας γνωρίζετε τις μορφολογικές μεταβολές που επιφέρει ο εκάστοτε τύπος προπόνησης στο μυικό σας σύστημα. Και κατά πόσο ο στόχος που έχετε θέσει (π.χ. αύξηση της μυϊκής μάζας) συμβαδίζει με το είδος άσκησης που επιλέξατε;

Οι ανθρώπινοι σκελετικοί μύες αποτελούνται από διαφορετικά είδη μυικών ινών.

Με βάση τις βιοχημικές και ιστοχημικές τους ιδιότητες οι ανθρώπινες σκελετικές μυϊκές ίνες ταξινομούνται σε τρία βασικά είδη: I, IIA, IIX. Τα κύτταρα αυτά έχουν την αξιοσημείωτη ικανότητα να μεταβάλλουν τη μορφολογία και αρχιτεκτονική τους, ώστε να προσαρμόζονται στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα όπως η άσκηση.

Οι μυϊκές ίνες τύπου Ι, έχουν ερυθρή εμφάνιση (λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε μυοσφαιρίνη), υψηλή πυκνότητα μιτοχονδρίων, υψηλή οξειδωτική και χαμηλή γλυκολυτική ικανότητα, υψηλή περιεκτικότητα σε τριγλυκερίδια και μεγάλη πυκνότητα τριχοειδών αγγείων. Οι μυϊκές ίνες τύπου ΙΙΑ έχουν υψηλή πυκνότητα μιτοχονδρίων, υψηλή οξειδωτική και γλυκολυτική ικανότητα, σημαντικά αποθέματα γλυκογόνου και μέτρια ως υψηλή πυκνότητα τριχοειδών αγγείων.Οι μυικές ίνες τύπου ΙΙΧ έχουν χαμηλή πυκνότητα μιτοχονδρίων, χαμηλή οξειδωτική, αλλά υψηλή γλυκολυτική ικανότητα και μικρή πυκνότητα τριχοειδών αγγείων. Επίσης, έχει ερευνηθεί ότι η μέγιστη ταχύτητα συστολής είναι σημαντικά μικρότερη στις μυικές ίνες τύπου Ι σε σύγκριση με τις ίνες τύπου ΙΙ. Επίσης, οι ίνες τύπου Ι φαίνεται ότι παράγουν σημαντικά μικρότερα ποσά δύναμης και ισχύος, αλλά έχουν υψηλότερη αντίσταση στην κόπωση σε σύγκριση με τις ίνες τύπου ΙΙ. Όσον αφορά τις ίνες ταχείας συστολής, έχει παρατηρηθεί ότι οι ίνες τύπου ΙΙΧ παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές ταχύτητας συστολής και παραγωγής ισχύος, σε σύγκριση με τις ίνες τύπου ΙΙΑ.

Μεταξύ των ανθρώπων, υπάρχει μεγάλη διακύμανση της ποσοστιαίας κατανομής των μυικών ινών στους πρωταγωνιστές μύες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος και κάθε μυς αποτελείται από διαφορετικό ποσοστό μυϊκών ινών τύπου Ι και ΙΙ. Eίναι γνωστό ότι οι αθλητές αντοχής έχουν μεγαλύτερο ποσοστό μυικών ινών τύπου Ι, ενώ οι δρομείς μικρών αποστάσεων και γενικότερα οι αθλητές ισχύος έχουν μεγαλύτερο ποσοστό μυικών ινών τύπου ΙΙ, στον έξω πλατύ μηριαίο ή στον γαστροκνήμιο. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ινών τύπου ΙΙ σε αθλητές δρόμου 100 μέτρων, τούς επιτρέπει να παράγουν μεγαλύτερη μυική ισχύ σε σύγκριση με αθλητές αντοχής που έχουν μεγαλύτερο ποσοστό ινών τύπου Ι. Οι διαφορές στην κατανομή των μυϊκών ινών μεταξύ των αθλητών οδήγησαν στο εύλογο ερώτημα αν η δομή των μυών είναι επίκτητη ή γενετικά καθορισμένη. Μολονότι το ερώτημα αυτό δεν έχει απαντηθεί με σαφήνεια φαίνεται ότι η ποσοστιαία κατανομή των μυικών ινών βραδείας και ταχείας συστολής καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από κληρονομικούς παράγοντες. Ωστόσο, δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο για τις ίνες ΙΙΑ και ΙΙΧ, οι οποίες μπορούν σχετικά εύκολα να μετατρέπονται από τον ένα τύπο στον άλλο με την άσκηση και την αδράνεια.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η προπόνηση αντίστασης υψηλής έντασης μπορεί να μειώσει την κατανομή των ινών τύπου ΙΙΧ και ταυτόχρονα να αυξήσει τις ίνες τύπου ΙΙΑ, ενώ το ποσοστό των ινών τύπου Ι παραμένει αμετάβλητο. Αντίθετα, η αερόβια προπόνηση και η προπόνηση ισχύος φαίνεται ότι δεν προκαλούν σημαντικές αλλαγές στην κατανομή των μυϊκών ινών. Επίσης, είναι γνωστό ότι η προπόνηση δύναμης υψηλής έντασης προκαλεί αύξηση στην εγκάρσια επιφάνεια των μυικών ινών. Αντίθετα, η προπόνηση ισχύος, παρόλο που προκαλεί σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγή ισχύος και στην αθλητική επίδοση, δεν προκαλεί μεγάλες μεταβολές στην εγκάρσια επιφάνεια των μυϊκών ινών.

Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι η αερόβια προπόνηση, παρόλο που αυξάνει την καρδιοαναπνευστική (VO2 max) και μυϊκή αντοχή δεν προκαλεί σημαντικές αυξήσεις στην εγκάρσια επιφάνεια των μυικών ινών.

Τέλος, η αρχιτεκτονική των μυικών ινών (πάχος, τη γωνία πρόσφυσης των μυϊκών δεματίων στο επιμύιο και το μήκος των μυικών δεματίων) είναι δυνατόν να μεταβληθεί την προπόνηση δύναμης και ισχύος.

Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι ανάλογα με τον τύπο της προπόνησης που κάνετε, έχετε και τις ανάλογες προσαρμογές στο σώμα σας. Η γνώμη του συγγραφέα είναι να κάνετε όλους τους τύπους προπόπονησης (αερόβια, δύναμη, υπερροφία και ισχύ) καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου με σωστή δομή και σειρά.

*του Γεώργιου Γλούμη, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής - Personal trainer