Το ποδήλατο στη σύγχρονη εποχή κατέχει έναν ιδανικό τριπλό ρόλο. Αποτελεί άριστο μέσο μεταφοράς, ψυχαγωγίας και άθλησης. Ως μέσο μεταφοράς είναι οικονομικό, καθαρό, υγιεινό αποτελώντας μία γρήγορη και οικονομική λύση. Ως μέσο ψυχαγωγίας βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης και στην καταπολέμηση του άγχους αλλά και πολλών ψυχολογικών παρενεργειών του σύγχρονου τρόπου ζωής προσφέροντας ψυχική υγεία. Τέλος, ως μέσο άθλησης γυμνάζει άριστα τον οργανισμό προσφέροντας σωματική υγεία.
Το ποδήλατο ως μεταφορικό μέσο
Ένα σύγχρονο ποδήλατο ζυγίζει 10-15 κιλά και προσφέρεται σε διάφορα μεγέθη ανάλογα με το σώμα του αναβάτη. Μπορεί να μεταφέρει ένα άτομο ή και περισσότερα καθώς και αντικείμενα μικρού έως μέτριου βάρους που μπορούμε να τα σηκώνουμε με τα χέρια μας. Μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες 30-60 χιλιομέτρων/ώρα, ενώ με τη χρήση των εξελιγμένων πλέον συστημάτων εναλλαγής ταχυτήτων και ηλεκτρικής υποβοήθησης ο αναβάτης μπορεί χωρίς ιδιαίτερο κόπο να αντεπεξέλθει σε ανηφορικές διαδρομές.
Σε σύγκριση με τα άλλα μεταφορικά μέσα (αυτοκίνητο, μοτοσυκλέτα), το ποδήλατο είναι πιο οικονομικό (αγορά, έξοδα μετακίνησης, φόροι, τέλη κυκλοφορίας, ασφάλιστρα, παρκινγκ, κλπ), έχει ελάχιστη συντήρηση, δεν είναι ρυπογόνο, δεν προκαλεί θόρυβο, μεταφέρεται εύκολα, παρκάρει παντού, ξεκινάει αμέσως, αποθηκεύεται εύκολα ενώ ο ποδηλάτης επιτυγχάνει καλύτερους ελιγμούς στην κυκλοφορία της πόλης. Τέλος, το ποδήλατο είναι φιλικό για το περιβάλλον, αφού απαιτεί πολύ λίγες πρώτες ύλες για να κατασκευασθεί, δεν απαιτεί καύσιμα και δεν προκαλεί μποτιλιάρισμα.
Το ποδήλατο ως μέσο ψυχαγωγίας
Με το ποδήλατο μπορούν να πραγματοποιηθούν βραδινές έξοδοι, ημερήσιες εκδρομές μικρών και μεσαίων αποστάσεων αλλά και πολυήμερα ταξίδια σε άσφαλτο και χωματόδρομο. Μπορεί κάποιος να κάνει ποδήλατο μόνος του και να βυθιστεί στις σκέψεις τους βρίσκοντας έτσι τη μοναδική ευκαιρία αυτοανάλυσης ή να ποδηλατεί με φίλους αυξάνοντας την κοινωνικότητά του.
Το ποδήλατο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα δύο φύλα και όλες τις ηλικίες. Το μικρό του βάρος και ο όγκος επιτρέπουν την φόρτωσή του σε αυτοκίνητο αλλά και την εύκολη και σχεδόν ανέξοδη μεταφορά του σε μέσα μαζικής μετακίνησης (πλοία, τραίνα, αεροπλάνα).
Το ποδήλατο ως μέσο άθλησης
Το ποδήλατο μαζί με το κολύμπι και το τρέξιμο, θεωρούνται τα πιο αερόβια αθλήματα. Με το ποδήλατο γυμνάζεται κυρίως το καρδιοαναπνευστικό σύστημα, καθώς και οι μυς των ποδιών. Μία μελέτη έδειξε ότι ακόμα και σε συνθήκες κυκλοφορίας σε μεγάλη πόλη (καυσαέρια, μποτιλιάρισμα) η συγκέντρωση μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα των ποδηλατιστών ήταν 10 φορές μικρότερη απ’ ότι σε επιβάτες και οδηγούς αυτοκινήτων. Ο ποδηλάτης εξάλλου, λόγω της ταχύτητάς του, παραμένει πολύ λιγότερο στην κυκλοφορία από τον οδηγό ή επιβάτη Ι.Χ., επιβάτες λεωφορείων, τρόλεϊ, ταξί και τους πεζούς (όλοι αυτοί έχουν μέση ωριαία ταχύτητα στην πόλη 5-10 χιλιόμετρα, ενώ οι ποδηλάτες περί τα 20).
Σχεδιασμός και εξοπλισμός ενός ποδηλάτου
Τα τελευταία χρόνια, η κατασκευή ποδηλάτων ελέγχεται και κατευθύνεται με επιστημονικά δεδομένα με σκοπό την ασφάλεια και άνεση του ποδηλάτη.
Τα ποδήλατα κατασκευάζονται από πρώτες ύλες που τα καθιστούν πολύ ελαφρά και εύκολα στην μεταφορά και φόρτωσή τους. Ταυτόχρονα, με τη χρήση εξελιγμένων συστημάτων πέδησης και αναρτήσεων η ποδηλασία γίνεται όλο και πιο ασφαλής. Μεγάλο βέβαια ρόλο στην παθητική ασφάλεια του αναβάτη παίζουν οι ειδικά σχεδιασμένες στολές, οι νάρθηκες προστασίας των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης αλλά και το κράνος. Τέλος, η προμήθεια από τον αναβάτη εξαρτημάτων και εργαλείων όπως ανακλαστήρες, φώτα, τρόμπες, εφεδρικές σαμπρέλες, παγούρια και τσαντάκια με ειδικούς αποθηκευτικούς χώρους κάνει την ποδηλασία πιο άνετη και ασφαλή αλλά και τον ποδηλάτη πιο σίγουρο και ικανό στην αντιμετώπιση οιονδήποτε προβλημάτων τύχουν κατά την ποδηλασία. Ιδιαίτερος λόγος πρέπει να γίνει και στα ειδικά ενδύματα ποδηλασίας που πλέον είναι επιστημονικά σχεδιασμένα ώστε να αποβάλλουν τον ιδρώτα του αναβάτη, να κρατούν τη θερμοκρασία του σώματός του στα επιθυμητά όρια αλλά και να αντανακλούν τις βλαπτικές ακτινοβολίες τις ατμόσφαιρας και του ήλιου.
Ο σχεδιασμός ενός ποδηλάτου γίνεται πλέον με βάση ανθρωπομετρικά στοιχεία και εμβιομηχανικές μελέτες ώστε να αποφεύγονται σύνδρομα υπερκαταπόνησης του αναβάτη. Είναι πλέον δεδομένο ότι δεν αγοράζουμε ένα ποδήλατο γιατί μόνο μας αρέσει το χρώμα και η εμφάνισή του αλλά αγοράζουμε εκείνο το ποδήλατο που είναι καλύτερα σχεδιασμένο στο σωματότυπό μας αλλά και στο είδος της ποδηλασίας που θέλουμε να κάνουμε (ομαλό ή ανώμαλο δρόμο, αποστάσεις μικρές ή μεγάλες, κλπ). Ακόμα και για ποδηλάτες που δεν θέλουν ή δεν πρέπει να καταβάλλουν μεγάλες δυνάμεις κατά την ποδηλασία διατίθενται πλέον ποδήλατα με ηλεκτρική υποβοήθηση από ενσωματωμένες μπαταρίες.
Είτε λοιπόν ποδηλατούμε μέχρι το γωνιακό κατάστημα είτε κάνουμε μεγάλες αποστάσεις πρέπει να νιώθουμε άνετα επάνω στο ποδήλατο. Η σέλα του ποδηλάτου παίζει σημαντικό ρόλο. Πρέπει να έχει το κατάλληλο ύψος αλλά και κατάλληλη κλίση ώστε να αποφεύγονται υπερβολικές πιέσεις στη σπονδυλική στήλη, στους καρπούς και στα γόνατα. Η απόσταση της σέλας από τα πεντάλ προσαρμόζεται ανάλογα με το μήκος του ποδιού ώστε να αποφεύγονται οι καταπονήσεις των γονάτων. Το ύψος και η κλίση του τιμονιού αλλά και η θέση των χειρολαβών σε σχέση με τις λαβές των φρένων και των ταχυτήτων πρέπει να είναι τέτοια που δεν θα φορτίζουν υπερβολικά τους καρπούς, τα δάκτυλα των χεριών, τον αυχένα και την ράχη του αναβάτη.
Υπάρχουν πλέον και στη χώρα μας εξειδικευμένα καταστήματα πώλησης ποδηλάτων και εξοπλισμού ποδηλασίας που προσφέρουν την τεχνογνωσία σε θέματα κατάλληλης επιλογής ποδηλάτου και εξοπλισμού ποδηλασίας. Επίσης, εκτελούν ανθρωπομετρικές μετρήσεις στον υποψήφιο ποδηλάτη ώστε να προσαρμόσουν το ποδήλατο στο σώμα του και όχι το αντίθετο με σκοπό να κάνουν την ποδηλασία όσο το δυνατό πιο ευχάριστη, ανώδυνη, ασφαλή αλλά και αποδοτική.
| ΣΥΜΠΤΩΜΑ | ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΛΥΣΗ |
| Άλγος πίσω από το γόνατο | Πολύ υψηλή θέση σέλας |
| Άλγος στους αστραγάλους | Πολύ υψηλή θέση σέλας |
| Άλγος μπροστά από το γόνατο | Πολύ χαμηλή ή πρόσθια θέση σέλας |
| Άλγος στα πλάγια του γόνατος | Κακή θέση ποδιού στο πεντάλ |
| Άλγος στα γόνατα γενικά | Χρήση υψηλής ταχύτητας (ιδανικά 70-100 πεταλιές ανά λεπτό) |
| Άλγος στον αυχένα | Μεγάλο μήκος ποδηλάτου ή χαμηλό τιμόνι |
| Άλγος και αιμωδίες στα χέρια | Αγκώνες σε πλήρη έκταση λόγω μεγάλου μήκους ποδηλάτου ή χαμηλού τιμονιού |
| Άλγος στους γλουτούς | Ακατάλληλη σέλα ή παντελόνι ποδηλασίας |
Συνοπτικά πλεονεκτήματα της χρήσης ποδηλάτου
*του Ιωάννη Τριανταφυλλόπουλου, MD, MSc, PhD, FEBOT Ορθοπαιδικός Χειρουργός
