Βιταμίνες & Μέταλλα: Πόσο μπορούν να βοηθήσουν την αθλητική απόδοση;

Οι βιταμίνες και τα μέταλλα είναι αναγκαίες θρεπτικές ουσίες που χρειάζονται σε μικρές δόσεις καθημερινά για να καταπολεμηθεί κάποια αδυναμία ή έλλειψη στον οργανισμό. Συνήθως, μέσω μιας σωστής και ισορροπημένης διατροφής μπορούμε να πάρουμε τις αναγκαίες ποσότητες που χρειάζεται ο οργανισμός μας. Στις περιπτώσεις των αθλητών όμως, που ίσως η διατροφή να μην είναι επαρκής να χρειαστούν κάποια συμπληρώματα διατροφής.

Οι βιταμίνες που είναι πολύ σημαντικές για την αθλητική απόδοση είναι η θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, βιταμίνη Β6, φολικό οξύ, βιταμίνη Β12, νιασίνη, παντοθενικό οξύ, βιοτίνη, και βιταμίνη C από τις υδατοδιαλυτές και οι βιταμίνες Α, D, και Κ από τις λιποδιαλυτές. Η κάθε μια από αυτές έχουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο. Για παράδειγμα η θειαμίνη συντελεί στην ενεργοποίηση του ενεργειακού μεταβολισμού, για το νευρικό σύστημα και για την σύσπαση των μυών. Η βιταμίνη Β6, βοηθά σε αυτά που προαναφέρθηκαν για την θειαμίνη καθώς και στην σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και στη καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. 

Τα μέταλλα ή ιχνοστοιχεία που θεωρούνται εξίσου σημαντικά για την καλύτερη αθλητική απόδοση είναι το νάτριο, κάλλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρος, ψευδάργυρος, χαλκός, χρώμιο και σελήνιο. Χαμηλός σίδηρος σχετίζεται με αναιμία. Ποσοστό 70% του σιδήρου βρίσκεται στη αιμοσφαιρίνη και όταν ο σίδηρος είναι χαμηλός παρατηρείται μειωμένη παραγωγή αιμοσφαιρίνης. Επίσης μεταφέρει το οξυγόνο στα ερυθρά αιμοσφαίρια και στους μυς. Επομένως μια έλλειψη σιδήρου μπορεί να φέρει και μείωση αντοχής. 

Η σιδηρική αναιμία είναι πιο κοινή στους αθλητές και μπορεί να μειώσει κατά πολύ την απόδοση τους. 

Το ασβέστιο βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα στο σώμα μας. Όταν το ασβέστιο είναι χαμηλό τότε το σώμα απορροφά ασβέστιο από τα κοκάλα και αυτό μπορεί να επιφέρει μείωση της απόδοσης. 

Το μαγνήσιο είναι σημαντικό για την μετατροπή ενέργειας και για την σύσπαση των μυών. Έλλειψη μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε κράμπες ή μυικη κούραση. Επίσης βοηθά στην σύνθεση πρωτεΐνης. Επίσης το κάλλιο είναι σημαντικό για την σύσπαση των μυών και για την μετατροπή ενέργειας όπως και το νάτριο.

Όλοι οι αθλητές λοιπόν πρέπει να φροντίζουν η διατροφή τους να είναι πλούσια σε αυτές τις βιταμίνες και μέταλλα έτσι ώστε να μπορέσουν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση τους. Όταν η λήψη των βιταμινών και μετάλλων είναι χαμηλή ή πολύ ψηλή (σε περιπτώσεις πολλών συμπληρωμάτων) η απόδοση του αθλητή θα επηρεαστεί αρνητικά και μπορεί να βλάψει και την υγεία τους. 

Οι περισσότεροι αθλητές, καθώς και πάρα πολλοί μη αθλητές, καταπίνουν καθημερινώς μεγάλες ποσότητες βιταμινών (σε χάπια) με την ελπίδα πως αυτά τα συμπληρώματα θα βοηθήσουν στη βελτίωση της απόδοσης τους ή γενικά στην υγεία τους. Δυστυχώς όμως, οι έρευνες δείχνουν διαφορετικά αποτελέσματα αφού μόνο ένας μικρός αριθμός αθλητών θα έχουν κάποιο όφελος στην υγεία τους ή στην απόδοση τους από αυτά τα συμπληρώματα. 

Σύμφωνα με τον αθλητικό διαιτολόγο Dan Benardot (της εθνικής ομάδας γυμναστικής της Αμερικής), ένα πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού έχει πράγματι κάποια έλλειψη βιταμινών (περιπτώσεις γρήγορης ανάπτυξης, εγκυμοσύνης, καπνιστής, κάποια ασθένεια). Επίσης, οι αθλητές είναι ένα γκρουπ το οποίο είναι ευάλωτο σε κάποια έλλειψη βιταμίνης, μετάλλου ή ιχνοστοιχείου, ειδικά σε περιπτώσεις που η διατροφή τους δεν είναι επαρκή σε θερμίδες (ενέργεια) ή είναι επαρκής σε θερμίδες αλλά ελλείπεις σε θρεπτικές ουσίες (άδειες θερμίδες). Οι πιο συνηθισμένες ελλείψεις βιταμινών σε αθλητές είναι βιταμίνη Β12, Β6, φολικό οξύ, βιταμίνη C και από τα μέταλλα ο σίδηρος (ειδικά στις γυναίκες αθλήτριες). 

Για παράδειγμα, μια δίαιτα που μπορεί να οδηγήσει τους αθλητές σε αυτές τις ελλείψεις είναι η δίαιτα που είναι ψηλή σε πρωτεΐνη και χαμηλή σε υδατάνθρακες άρα χαμηλή φρούτα και λαχανικά, φαγητά τα οποία είναι πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα. Σε αυτές τες περιπτώσεις, αν η διατροφή τους διορθωθεί και προσθέσουν αυτές τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες τότε δεν θα υπάρχει και έλλειψη βιταμινών. Αν η έλλειψη εξακολουθεί να υπάρχει τότε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής (βιταμίνη) συνιστάται.

 Δηλαδή, για να μπορέσει κάποιο συμπλήρωμα διατροφής ή κάποια βιταμίνη να βοηθήσει τον αθλητή και να νοιώσει τα οφέλη πρέπει να υπάρχει πραγματική έλλειψη εκείνων των βιταμινών (φαίνεται μέσω αιματολογικών αναλύσεων). Αν δεν υπάρχει έλλειψη τότε δεν υπάρχει και λόγος για κάποιο αθλητή να πίνει ανεξέλεγκτα συμπληρώματα διατροφής που πολλές φορές δεν ξέρουμε και το τι ακριβώς έχει μέσα το κάθε σκεύασμα. Μπορεί δηλαδή να περιέχει και κάποιες απαγορευμένες ουσίες και να βγει ο αθλητής ντοπαρισμένος.

Το συμπέρασμα λοιπόν, είναι πως δεν πρέπει να βιαζόμαστε και να πίνουμε ανεξέλεγκτα βιταμίνες. Καλά θα ήταν πρώτα να κάνουμε αιματολογικές αναλύσεις, να δούμε αν υπάρχει πράγματι κάποια έλλειψη και με την συμβουλή ειδικών να καλυφθεί αυτή η έλλειψη πρώτα μέσω της διατροφής και αν κρίνεται αναγκαία να συμπληρώσει την διατροφή του με κάποιο συμπλήρωμα διατροφής.