Για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 20 χρόνων, ακούω άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη μέση τους να λένε ότι ο γιατρός τους συνέστησε ασκήσεις κοιλιακών και ραχιαίων. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς προσπάθησαν να γυμναστούν αλλά απέτυχαν καθώς τα προβλήματα στη μέση τους επιδεινώθηκαν και αυτό τους οδήγησε στην αποφυγή κάθε σωματικής προσπάθειας προκειμένου να μη φορτίζουν την περιοχή της μέσης τους.
Οι οδηγίες που δίνονται είναι συνήθως ασαφείς και αφορούν τον ορθό κοιλιακό και τους μυς που εκτείνουν τη σπονδυλική στήλη.
Οι έρευνες των τελευταίων ετών μας δίνουν στοιχεία για συγκεκριμένους μυς, που έχουν σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης καθώς έχει αποδειχθεί ότι η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης συνδέεται με τα γνωστά προβλήματα μέσης.
Τρία συστήματα, στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους ευθύνονται για τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης.
Το ένα σύστημα αποτελείται από τα οστά και τους συνδέσμους της σπονδυλικής στήλης που παθητικά συμμετέχουν στη σταθεροποίησή της, αλλά προσφέρουν τα μέγιστα καθώς τα κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης της δίνουν τη δυνατότητα να ανέχεται πολύ μεγάλα φορτία. Οι σύνδεσμοι της σπονδυλικής στήλης εξασφαλίζουν επιπλέον σταθερότητα αυξάνοντας την ακαμψία της σπονδυλικής στήλης προβάλλοντας παθητική αντίσταση για να παρεμποδίσουν κινήσεις έξω από το φυσικό εύρος κίνησης.
Το δεύτερο σύστημα αποτελείται από το μυϊκό σύστημα και συμμετέχει ενεργά στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης μέσω της μυϊκής συστολής.
Η συνεργιστική δράση των μυών που συμμετέχουν στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης είναι σημαντική για τη διατήρηση ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών που συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης.
Το τρίτο σύστημα αποτελείται από το νευρικό σύστημα και συντονίζει τη δράση των δύο παραπάνω συστημάτων.Το νευρικό σύστημα αποτελεί σύστημα ελέγχου του μυοσκελετικού συστήματος μέσω των νευρικών ώσεων και των ιδιοδεκτικών ερεθισμάτων.
Οι ασκήσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μέσης πρέπει να απευθύνονται πρωταρχικά στον εγκάρσιο κοιλιακό και τον πολυσχιδή και στη συνέχεια σε όλους τους άλλους μυς που άμεσα ή έμμεσα σταθεροποιούν και υποστηρίζουν τη σπονδυλική στήλη.
Η δράση του εγκάρσιου κοιλιακού στη σπονδυλική στήλη μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν έμμεσος έλεγχος της αστάθειας και αύξηση της ακαμψίας της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.Ο εγκάρσιος κοιλιακός συσπάται πριν τους άλλους μυς του σώματος και δημιουργεί τη βάση για την κίνηση του σώματος.
Η σύσπασή του γίνεται 30ms πριν την κίνηση των άνω άκρων και 110ms πριν την κίνηση των κάτω άκρων.
Η σύσπασή του δημιουργεί ένα άκαμπτο κύλινδρο λόγω της θέσης του και του σχήματος στεφάνης, κινητοποιεί τη θωρακοσφυϊκή περιτονία και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, δίνοντας το έναυσμα για τη σύσπαση του διαφράγματος και των μυών του πυελικού εδάφους.
Ο πολυσχιδής είναι ο μόνος μυς που διατρέχει όλο το μήκος της σπονδυλικής στήλης, από το ιερό οστό έως το δεύτερο αυχενικό σπόνδυλο. Ο πολυσχιδής είναι ένας σημαντικός σταθεροποιός της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, η δράση και η νεύρωση του είναι διαφορετική από τους άλλους μυς που εκτείνουν τη σπονδυλική στήλη και μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν αυτόνομη μονάδα.
Εμβιομηχανικές μελέτες έδειξαν ότι συμμετέχει σχεδόν κατά 70% στην ακαμψία της σπονδυλικής στήλης που οφείλεται σε άμεση μυϊκή δραστηριότητα στο επίπεδο των Ο4 - Ο5.
Από διάφορες μελέτες προκύπτει ότι ο πολυσχιδής παρουσιάζει χαμηλή ενεργοποίηση σε περιπτώσεις αστάθειας της σπονδυλικής στήλης και ειδικά κατά την εκκεντρική συστολή, μικρή ανοχή στην κόπωση σε άτομα με ιστορικό προβλημάτων μέσης και ατροφία των ταχείας συστολής μυϊκών ινών και αλλοιώσεις στις βραδείας συστολής μυϊκές ίνες.
Για την ενδυνάμωση των μυών που σταθεροποιούν το σώμα δεν απαιτείται μεγάλη αντίσταση καθώς γνωρίζουμε ότι αυτοί οι μυς ενεργοποιούνται σε χαμηλά επίπεδα έντασης, αργά και για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Έτσι ασκήσεις που χρησιμοποιούν σαν αντίσταση το βάρος των μελών του σώματος ή όλου του σώματος, αρκούν συνήθως για την εκγύμνασή τους.
Οι περισσότερες έρευνες συγκλίνουν στην άποψη ότι οι σταθεροποιοί μυς πρέπει να γυμνάζονται με αργές κινήσεις και ισομετρική συστολή στο έσω εύρος της κίνησης στην κάθε άσκηση.
*του Γιώργου Σκόλια, Εργοφυσιολόγος ΜSc
