Διάφοροι τύποι αλατιού και που κρύβονται

Σχεδόν 50% των ανθρώπων που έχουν υπέρταση είναι ευαίσθητοι στο αλάτι, πράγμα που σημαίνει ότι η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νατρίου αυξάνει την αρτηριακή τους πίεση και τους θέτει σε κίνδυνο επιπλοκών.

Εκτιμάται ότι ο μέσος ενήλικας καταναλώνει περίπου 10 γραμμάρια αλάτι, αντί των 4 γραμμαρίων που συνιστώνται από τους διεθνείς οργανισμούς για τους υγιείς ενήλικες.

Έχει υπολογιστεί, ότι το 85% του αλατιού που καταναλώνουμε περιέχεται σε έτοιμα τρόφιμα, ενώ το επιτραπέζιο αλάτι αποτελεί μόνο το 15% του συνόλου του αλατιού που καταναλώνουμε. Το νάτριο εντοπίζεται ως συστατικό πληθώρας τροφίμων, στο νερό και σε διάφορα φάρμακα και για τον λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολο να σχεδιαστεί ένα διαιτολόγιο πλήρους αποκλεισμού του νατρίου. Οι τροφές που περιέχουν σημαντικές ποσότητες νατρίου είναι το κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά και τα γαλακτοκομικά. Μικρότερες ποσότητες νατρίου περιέχουν επίσης τα λαχανικά, τα λίπη και τα δημητριακά. Ακόμη και το νερό, όπως προαναφέραμε περιέχει νάτριο σε διάφορες ποσότητες, ανάλογα με την ύδρευση. Μόνο το απεσταγμένο νερό δεν έχει νάτριο, καθώς όλα τα ανόργανα άλατά του έχουν αφαιρεθεί.

Οι ετικέτες τροφίμων αναφέρουν την ποσότητα του νατρίου που περιέχουν. Το νάτριο όμως μπορεί να περιέχεται και σε άλλες χημικές μορφές πέραν του γνωστού αλατιού.

•     Το Χλωριούχο Νάτριο, δηλαδή το κοινό αλάτι χρησιμοποιείται επιτραπέζιο, στο μαγείρεμα, κατά την επεξεργασία των τροφίμων, στις κονσέρβες κ.λπ.
•     Το Γλουταμινικό Μονονάτριο είναι ένα καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κλπ.).
•     Το Baking-Powder χρησιμοποιείται για επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ.
•     Το Διττανθρακικό Νάτριο, η κοινή σόδα μαγειρικής, χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών.
•     Η Άλμη χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση της ανάπτυξης βακτηρίων και περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα, σε τουρσιά κλπ.
•     Το Φωσφορικό Δινάτριο Άλας περιέχεται σε ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά.
•     Το Αλγινικό Νάτριο προστίθεται στα σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά για να μαλακώσει την υφή τους.
•     Το Βενζοϊκό Νάτριο χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (μαγιονέζα, dressings, αναψυκτικά).
•     Το Υδροξείδιο του Νατρίου ή καυστικό νάτριο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για να μαλακώσει τη φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κ.λπ.
•     Το Προπιονικό Νάτριο χρησιμοποιείται για την παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη μούχλας.
•     Το Θειώδες Νάτριο χρησιμοποιείται για την λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί-γλασέ κ.λπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων (πχ. δαμάσκηνα).

Το προσλαμβανόμενο ποσοστό νατρίου που επιτρέπεται σε έναν ασθενή εξαρτάται από την κατάστασή του και καθορίζεται από τον επιστήμονα υγείας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις δίνεται αυστηρή άναλος δίαιτα με περιεκτικότητα σε νάτριο 0.25-0.50 gr/24h. Ένας ήπιος περιορισμός επιτρέπει την κατανάλωση 1gr νατρίου/ημέρα.

Τροφές πλούσιες σε αλάτι

Τροφές πλούσιες σε νάτριο είναι οι συσκευασμένοι χυμοί τομάτας και λαχανικών, ο ανανάς, τα κονσερβοποιημένα φρούτα, τα λαχανικά σε κονσέρβες, τα τουρσιά, τα κατεψυγμένα λαχανικά με αλάτι, οι αγκινάρες, τα καρότα, το σέλινο, το κάρδαμο, το σπανάκι, τα παντζάρια, τα ραδίκια, το λάχανο, τα καπνιστά κρέατα και τα κρέατα και ψάρια σε κονσέρβα, τα τυριά, το αλατισμένο βούτυρο ή μαργαρίνη, τα αλμυρά κρακεράκια, τα γαριδάκια, τα chips, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, οι σούπες σε σκόνη ή κονσέρβα, το χοιρομέρι, τα αλατισμένα κρέατα, το ζαμπόν, τα βιομηχανικά παρασκευασμένα γεύματα, η σόδα μαγειρικής, το baking-powder, η σάλτσα σόγια, τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, οι πίτσες, τα σουβλάκια.

Τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι

Τροφές χαμηλές σε νάτριο είναι οι χυμοί φρούτων χωρίς πρόσθετα, τα φρέσκα φρούτα, τα ξηρά φασόλια, το αποβουτυρωμένο γάλα, τα δημητριακά σε νιφάδες, το χονδροαλεσμένο σιτάρι, τα δημητριακά που είναι ψημένα χωρίς αλάτι, τα ζυμαρικά, το ρύζι, τα φρέσκα ψάρια και κρέατα, το ελαιόλαδο, το ξύδι, τα καρυκεύματα χωρίς αλάτι και χυμό λεμονιού, οι ανάλατοι ξηροί καρποί, το μέλι, η μαρμελάδα, ο ζελές και οι καραμέλες.

Οι διάφορες εταιρείες τροφίμων, ακολουθώντας τις οδηγίες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας δημιούργησαν σκευάσματα με λιγότερο αλάτι, προκειμένου να συμβάλουν στην προσπάθεια για μείωση του αλατιού από τη διατροφή μας. Έτσι, κυκλοφορούν στην αγορά κύβοι με λιγότερο αλάτι, που δίνουν νοστιμιά στο φαγητό, ενώ παράλληλα δεν επιβαρύνουν τον οργανισμό με αλάτι.

Η Δύναμη του Καλίου

Έχει αποδειχθεί ότι μεγάλες ποσότητες καλίου μειώνουν την αρτηριακή πίεση. Η αυξημένη μάλιστα πρόσληψη καλίου συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι οργανισμοί υγείας συνιστούν το κάλιο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Η αυξημένη πρόσληψη καλίου συμβάλλει στην προστασία του οργανισμού από την αυξημένη αρτηριακή πίεση, που προκαλεί η περίσσεια νατρίου. Η αυξημένη πρόσληψη Καλίου βοηθά στην αποβολή νατρίου και νερού από το σώμα, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση.

Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι τα φρούτα (οι μπανάνες περιέχουν 422mg Καλίου) και τα λαχανικά, το μαγειρεμένο κρέας και ψάρι, το γάλα (ημιάπαχο 366mg Καλίου/ποτήρι), το γιαούρτι. Επίσης, στην αγορά υπάρχουν λειτουργικά τρόφιμα εμπλουτισμένα με κάλιο, όπως ροφήματα χυμών, τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη της εμφάνισης υπέρτασης.

*της Γεωργίας Ίσαρη, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος