Η άσκηση στην παιδική και εφηβική ηλικία

Τα παιδιά πάντα προτιμούν παιχνίδια με φυσική δραστηριότητα διότι νιώθουν πραγματικά ευτυχισμένα. Στα παιδιά χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση επειδή ο οργανισμός τους δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί και γι αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί κατά την άσκησή τους.

Στην παιδική ηλικία παρουσιάζονται διαφορές σε θέματα κυκλοφορίας και  καρδιαγγειακής λειτουργίας. Έχουμε προοδευτική μείωση της καρδιακής συχνότητας στην διάρκεια της παιδικής ηλικίας και κυρίως στα πρώτα χρόνια της εφηβείας. Επίσης η αρτηριακή πίεση του αίματος εμφανίζει μια προοδευτική αύξηση όσο το παιδί μεγαλώνει. 

Τα παιδιά κατά την άσκηση τους παρουσιάζουν την ίδια καρδιακή λειτουργία με τους ίδιους προσαρμοστικούς μηχανισμούς με τους ενήλικες. Τα παιδιά σύμφωνα με την φυσιολογία έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις αιμοσφαιρίνης στο αίμα σε σχέση με τους ενήλικες και αυτό περιορίζει την ποσότητα του οξυγόνου που μεταφέρεται στους μύες σαν αποτέλεσμα η αερόβια ικανότητα των παιδιών να είναι περισσότερο περιορισμένη από ότι στους ενήλικες, όπως επίσης και η αναερόβια ικανότητά τους είναι περιορισμένη λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης ενός ενζύμου (της φωσφοφρουκτοκινάσης).        

Σύμφωνα τα ποιο πάνω δεδομένα μας για να βελτιώσουμε την φυσική κατάσταση στα παιδιά πρέπει να χρησιμοποιούμε μεθόδους που δεν χρησιμοποιούμε στους ενήλικες (δρομικές ασκήσεις, ταχύτητες κλπ) αλλά μόνο ασκήσεις με παιγνιώδη μορφή. Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά βαριούνται πολύ εύκολα και ότι λόγω των παραπάνω ιδιαιτεροτήτων που αναφέραμε κουράζονται εύκολα και απογοητεύονται. Μόνο μέσα από το παιχνίδι μπορούμε να περάσουμε τα γυμναστικά ερεθίσματα που θέλουμε.     

Στην περίοδο της παιδικής ηλικίας και της προεφηβείας η επίδραση της άσκησης στην αύξηση της μυϊκής δύναμης είναι μικρή λόγω της απουσίας της τεστοστερόνης. Γι αυτό και τα προγράμματα δύναμης για τα φυσιολογικά παιδιά δεν μεγάλο όφελος. Αντίθετα στη διάρκεια και μετά την εφηβεία τα προγράμματα δύναμης επιφέρουν σημαντικά οφέλη και για τα δύο φύλα. Εφόσον μπορούν να επιφέρουν μεγάλη αλλαγή στην δομή του σώματος των παιδιών (αθλητικό σώμα) αλλά και επίσης  μπορούν να καθορίσουν την μορφολογία του σώματος τους, για το υπόλοιπο της ζωής τους. Καλό θα είναι να αποφεύγονται οι ασκήσεις με βάρη χωρίς την παρουσία έμπειρου γυμναστή.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι σε αυτή την ηλικία η άσκηση επιφέρει και πολλές ευεργετικές ιδιότητες στην ψυχολογία των παιδιών. Βοηθά στην αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, πειθαρχία και φροντίδα για την ζωτικότητα και υγεία του σώματος και του νου. 

Η άσκηση βοηθά την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, στην αντίσταση της ινσουλίνης, βοηθά στην αύξηση της ευλυγισίας, φυσικής αντοχής και κινητικών δεξιοτήτων.
Η άσκηση δεν έχει επίδραση στο ύψος του παιδιού. Αυτό καθορίζεται από κληρονομικούς και διατροφικούς παράγοντες. Όμως έχει άμεση επίδραση στη σύσταση των οστών. Η τακτική φυσική δραστηριότητα αυξάνει τη μεταλλική σύσταση του οστού, την πυκνότητά του και το πλάτος του με αποτέλεσμα την αντοχή του οστού σε μεγάλες πιέσεις.

Άλλα φυσιολογικά χαρακτηριστικά και παθήσεις στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι:

• Το πιο συχνό φαινόμενο για τα υγιή, δραστήρια παιδιά είναι οι τραυματισμοί. Η κύρια περιοχή εντόπισης τραυματισμών στα παιδιά είναι το μυοσκελετικό τους σύστημα γιατί αυτό δεν έχει ολοκληρώσει την ανάπτυξή του. Μια άλλη συχνή κάκωση που παρατηρείται στην παιδική ηλικία, κυρίως στα ανταγωνιστικά αθλήματα, είναι τα κατάγματα. Τα περισσότερα από αυτά θεραπεύονται γρήγορα αρκεί να γίνει σωστή αντιμετώπιση ώστε να μην παραμείνει κάποια δυσμορφία.
• Η φυσική δραστηριότητα απαγορεύεται σε αρκετά παιδιά εξαιτίας της ύπαρξης χρόνιων παθήσεων. Οι περισσότερες επίκτητες ή συγγενείς καρδιοπάθειες είναι συμβατές με κάθε είδους άσκηση. Σε όλες τις περιπτώσεις το είδος της άσκησης θα πρέπει να καθορίζεται με τη συνεργασία του υπεύθυνου γιατρού και γυμναστή.      
• Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η άσκηση παιδιών με χρόνιο βρογχικό άσθμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι η άσκηση επιφέρει θετικά αποτελέσματα αρκεί να αποφεύγεται η εισπνοή κρύου και ξηρού αέρα. Ιδανική άσκηση για αυτά τα παιδιά θεωρείται το κολύμπι.
• Τα παιδιά με ελεγχόμενο σακχαρώδη διαβήτη μπορούν να ασχολούνται με όλα τα αθλήματα, αρκεί να λαμβάνονται ορισμένες προφυλάξεις για να μην προκληθεί υπερβολική αύξηση των κατεχολαμινών, της αυξητική ορμόνης, της γλυκαγόνης, και  της κορτιζόλης. Έχει αποδειχτεί ότι με το κατάλληλο πρόγραμμα η χορήγηση ινσουλίνης περιορίστηκε σημαντικά.
• Τέλος για τα επιληπτικά παιδιά η φυσική δραστηριότητα φαίνεται ότι αυξάνει το χρόνο ανάμεσα στις κρίσεις. Αν και ο μηχανισμός εκδήλωσης επιληπτικής κρίσης δεν είναι ακόμη γνωστός φαίνεται ότι μετριάζεται με την απελευθέρωση γαλακτικού οξέος.  

Η γυμναστική στην παιδική ηλικία είναι εντελώς απαραίτητη γιατί διοχετεύει την ζωτικότητα του παιδιού, το προετοιμάζει για την ενήλικη ζωή μέσω του παιχνιδιού και του θωρακίζει την υγεία. Και υγιής μικρός είναι και πιθανότατα υγιής ενήλικας.