Με τον όρο αυτόν αναφερόμαστε στη διαδοχική ενεργοποίηση κινητικών μονάδων που πραγματοποιείται όταν απαιτείται αύξηση της δύναμης συστολής. Η αύξηση της συσταλτικότητας του μυός επιτυγχάνεται με δύο τρόπους, την αύξηση του αριθμού των ενεργών κινητικών μονάδων (χωρική επιστράτευση) και την αύξηση της συχνότητας ενεργοποίησης των κινητικών μονάδων(χρονική επιστράτευση).
Οι κινητικές μονάδες διακρίνονται σε 2 τύπους
Τις Αργές Κινητικές Μονάδες που αποτελούνται από αργούς κινητικούς νευρώνες και αργές μυϊκές ίνες, γιατί η ταχύτητα σύσπασης των παραπάνω μυϊκών ινών είναι αργή. Επειδή και μορφολογικά το μέγεθος του νευρώνα αλλά και των μυϊκών ινών είναι μικρό (μικρότερη κάθετη διατομή), για αυτό και οι παραπάνω κινητικές μονάδες λέγονται μικρές.
Η άλλη κατηγορία είναι των Γρήγορων Κινητικών Μονάδων που αποτελούνται από γρήγορους κινητικούς νευρώνες και γρήγορες μυϊκές ίνες, γιατί η ταχύτητα σύσπασης των παραπάνω μυϊκών ινών είναι πιο γρήγορη. Επειδή και μορφολογικά το μέγεθος του νευρώνα και των μυϊκών ινών, αλλά και ο αριθμός των μυϊκών ινών ανά κινητική μονάδα είναι σχετικά μεγαλύτερα από τις αργές, οι παραπάνω κινητικές μονάδες λέγονται μεγάλες κινητικές μονάδες.
Ένας µυς αποτελείται από πολλές κινητικές µονάδες, καθεµία των οποίων νευρώνεται από διαφορετική νευρική απόληξη µε διαφορετικό επίπεδο διεγερσιµότητας. Άλλες κινητικές µονάδες απαιτούν ισχυρά ερεθίσµατα για να διεγερθούν ενώ άλλες όχι. Ανεξάρτητα από το αν το επίπεδο διεγερσιµότητας είναι χαµηλό ή υψηλό, όταν το ερέθισµα το ξεπεράσει, τότε διεγείρονται όλες οι µυϊκές ίνες που αποτελούν την κινητική µονάδα. Ακολουθείται δηλαδή η αρχή του «όλα ή τίποτα».
Η επιστράτευση των κινητικών µονάδων ακολουθεί την «αρχή του µεγέθους», σύµφωνα µε την οποία οι µικρές κινητικές µονάδες διεγείρονται πρώτα και ακολουθούν οι µεγαλύτερες. Για το λόγο αυτό, κινήσεις µεγάλης ακρίβειας µπορούν να πραγµατοποιηθούν µόνο µε µικρή παραγωγή δύναµης, ενώ αντίθετα σε κινήσεις που δεν απαιτούν µεγάλη ακρίβεια παρουσιάζεται υψηλό επίπεδο παραγωγής δύναµης που προέρχεται από τη διέγερση µεγάλων κινητικών µονάδων. Όλες οι κινητικές µονάδες διεγείρονται και δέχονται νευρικά ερεθίσµατα σε µέγιστη συχνότητα κατά την εκούσια συστολή. Η ελάττωση της τάσης µέσα στο µυ ακολουθεί αντίστροφη πορεία. Πρώτα ελαττώνεται η συχνότητα και η λειτουργία των µεγαλύτερων κινητικών µονάδων και ακολουθούν κατά τον ίδιο τρόπο οι µικρότερες.
Όσο αυξάνεται ο αριθμός των κινητικών μονάδων που μπορεί να επιστρατεύσει ένα άτομο, τόσο μεγαλώνει και η ικανότητά του για παραγωγή μυϊκής δύναμης και η μέγιστη δύναμή του. Παράλληλα, αυτή η μέγιστη δύναμη μπορεί να επιτευχθεί σε πολύ συντομότερο χρονικό διάστημα, όπου, σε συνδυασμό με το παραπάνω, επιτρέπει σε αυτό το άτομο να είναι σε θέση να παράγει μεγαλύτερη ισχύ. Αυτό είναι ένα κρίσιμο σημείο, στο οποίο σαν γυμναστές-προπονητές θα πρέπει να δώσετε έμφαση, ώστε μέσα από τα προγράμματα που θα συνταγογραφείτε, να δίνετε το απαραίτητο ερέθισμα ώστε ο οργανισμός του ασκούμενου-αθλητή σας να επιστρατεύει, ή να «αναγκάζετε» να επιστρατεύσει, ολοένα και περισσότερες κινητικές μονάδες. Δυστυχώς όμως αυτό δεν το πετυχαίνουμε με αργές και μονοαρθρικές κινήσεις, αλλά με πολυαρθρικές και δυναμικές κινήσεις.
Όταν πραγματοποιούμε χαμηλής έντασης δραστηριότητες, όπως το jogging, τότε ο οργανισμός επιστρατεύει λίγες κινητικές μονάδες, οι οποίες μάλιστα ενεργοποιούν κατά κύριο λόγο μόνο τις μυϊκές ίνες τύπου Ι. Αντίθετα, όσο αυξάνεται η ένταση και η απαίτηση της άσκησης για ισχύ, τόσο αυξάνεται ο αριθμός των επιστρατευμένων κινητικών μονάδων, οι οποίες οδηγούν και στην ενεργοποίηση των ινών τύπου ΙΙα και ΙΙχ.
Για τον λόγο αυτό, ιδιαίτερα σε άτομα μεσαίου επιπέδου και άνω, και οπωσδήποτε σε αθλητές, θα πρέπει οι ασκήσεις στις οποίες θα τους εντάσσετε σε ένα προπονητικό πρόγραμμα να είναι ως επί το πλείστον υψηλής έντασης ή εκρηκτικές-βαλλιστικές, ώστε να τους προσφέρετε αυτή την προσαρμογή, η οποία θα τους οδηγήσει στην καλύτερη λειτουργικότητα, σωματική απόδοση και αθλητική επίδοση.
*του Πάνου Μπαλατσινού, επαγγελματίας γυμναστής απόφοιτος Α.Π.Θ
