Η αλήθεια για την ασπαρτάμη

Η ασπαρτάμη είναι μια τεχνητή γλυκαντική ουσία που παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1965. Έχει γλυκύτητα περίπου 200 φορές μεγαλύτερη από την κοινή επιτραπέζια ζάχαρη και αποδίδει 4 θερμίδες ανά γραμμάριο, το ίδιο όπως η ζάχαρη. Χάριν όμως στην ισχυρή γλυκύτητα της, χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερες δόσεις με αποτέλεσμα οι συνολικές θερμίδες που προσδίδει στα τρόφιμα και ποτά να είναι πρακτικά μηδαμινές.

Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών εδώ και πολλές δεκαετίες και παρά το γεγονός ότι αποτελεί πιθανώς την πιο εκτενώς μελετημένη ουσία με την ιατρική και επιστημονική κοινότητα να συμφωνούν ότι η ασπαρτάμη είναι ένα ασφαλές πρόσθερο τροφίμων και μπρεό να καταναλώνεται άφοβα, εντούτοις υπάρχει ακόμα δυσπιστία σχετικά με την ασφάλειά της. Κι αυτό ακόμη και μετά την επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε το Μάιο του 2006, η Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα στην Ευρώπη (EFSA) στην οποία αναφέρει ότι μετά τη διεξαγωγή νέων έγκριτων επιστημονικών ερευνών, η ασπαρτάμη έίναι απόλυτα ασφαλής και ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία από την κατανάλωσή της. Η πιο πρόσφατη επαναξιολόγηση έγινε το 2010 για την ασπαρτάμη, της οποίας η ασφάλεια επιβεβαιώθηκε για μία ακόμη φορά.

Πώς παρασκευάζεται η ασπαρτάμη;

Η ασπαρτάμη παρασκευάζεται από την ένωση δύο αμινοξέων (συστατικά των πρωτεϊνών), το ασπαρτικό οξύ και τη φαινυλαλανίνη και από μικρή ποσότητα μεθανόλης. Τα αμινοξέα αυτά υπάρχουν σε όλα τα πρωτεϊνούχα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων του κρέατος, των δημητριακών και των γαλακτοκομικών προϊόντων. Η μεθανόλη υπάρχει στον οργανισμό και σε πολλά τρόφιμα, όπως οι χυμοί φρούτων και λαχανικών. Η πέψη της ασπαρτάμης είναι όμοια με αυτήν κάθε άλλου αμινοξέος.

Πώς ξέρουμε ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής;

• Η ασπαρτάμη είναι ταξινομημένη ως πρόσθετο τροφίμων βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα τρόφιμα και ως εκ τούτου υποβλήθηκε σε αυστηρές αξιολογήσεις ασφάλειας από την Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων προτού εγκριθεί το 1981. Όταν ένα πρόσθετο εγκριθεί ως ασφαλές σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, τού αποδίδεται ένας αριθμός Ε. Η ασπαρτάμη έχει τον αριθμό Ε-951.
• Η αξιολόγηση της ασφάλειας περιλαμβάνει μελέτες που εκτιμούν με ποιον τρόπο αντιδρά ο οργανισμός στο συγκεκριμένο πρόσθετο και ποιες θα είναι οι πιθανές χρήσεις του, έτσι ώστε να εξαχθεί η ποσότητα του επιπρόσθετου που είναι πιθανό να καταναλωθεί. 
• Η ασπαρτάμη εγκρίθηκε ως ασφαλής για το ευρύ κοινό -συμπεριλαμβανομένων των διαβητικών, των εγκύων, των γαλουχουσών γυναικών και των παιδιών- από περισσότερες από 90 χώρες παγκοσμίως.

Πόση ασπαρτάμη μπορούμε να καταναλώνουμε;

Η Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη (ADI) στην Ευρώπη, όπως έχει τεθεί από τους αρμόδιους φορείς έχει ως όριο τα 40mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για να καταναλώσει ένας ενήλικας αυτή την ποσότητα ασπαρτάμης θα πρέπει να καταναλώσει 15 κουτάκια αναψυκτικού light την ημέρα ή περίπου 90 δισκία γλυκαντικού με χαμηλές θερμίδες. 

Είναι η ασπαρτάμη καρκινογόνος ουσία;

• Μετά από ανασκόπηση των επιστημονικών μελετών και δεδομένων, η βρετανική Επιτροπή Καρκινογένεσης των Χημικών Προσθέτων στα Τρόφιμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση ασπαρτάμης είναι απόλυτα ασφαλής και δεν σχετίζεται με καρκινογένεση. Μ’ αυτό συμφωνούν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, που έχουν εγκρίνει τη χρήση της ασπαρτάμης εδώ και δύο δεκαετίες.
• Η ανησυχία σχετικά με την πιθανή καρκινογόνο δράση της ασπαρτάμης έχει προκύψει από κάποιες περιορισμένες σε αριθμό έρευνες που μελετούσαν την ασφάλεια της ασπαρτάμης σε πειραματόζωα (ποντίκια), χορηγώντας πολύ μεγάλες ποσότητες ασπαρτάμης. Πρόσφατα, το θέμα ξαναβγήκε στην επιφάνεια μετά από δημοσίευση μιας νέας έρευνας ενός Ιταλικού Ινστιτούτου που συνδέει την πρόσληψη ασπαρτάμης με τη λευχαιμία σε πειραματόζωα. Για άλλη μια φορά, ωστόσο, η έρευνα αυτή περιλάμβανε μεγαδόσεις ασπαρτάμης ενώ ταυτόχρονα κρίνεται ανεπαρκής από διάφορους επιστημονικούς φορείς. Ο Αμερικανικός Σύνδεσμος Καρκίνου εξετάζοντας αυτές τις έρευνες, δήλωσε ότι “Στο σύνολο τους αυτές οι μελέτες δεν προσφέρουν επαρκείς αποδείξεις ότι η ασπαρτάμη είναι καρκινογόνος ουσία για τα ζώα”. Επιπλέον το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Η.Π.Α. αναφέρει σε επίσημη θέση του ότι “Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα ελεγχόμενα τεχνητά γλυκαντικά, συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης, σχετίζονται με κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ανθρώπους”.

Η ασπαρτάμη βοηθά στον έλεγχο του βάρους;

Ορισμένες έρευνες υποστηρίζουν ότι η ασπαρτάμη μπορεί να συμβάλει στον έλεγχο του βάρους, όταν όμως συνδυάζεται με τη γενικότερη μείωση των θερμίδων και την άσκηση, δηλαδή με τους δύο βασικούς κανόνες της απώλειας βάρους. Άλλωστε μην ξεχνάτε ότι η υπερκατανάλωση light προϊόντων με το λανθασμένο σκεπτικό ότι “δεν παχαίνουν” μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους. 

Έχει αποδειχτεί ιατρικά:

• Η ασπαρτάμη μεταβολίζεται από τον οργανισμό όπως ακριβώς και τα κοινά τρόφιμα: Η ασπαρτάμη διασπάται στον οργανισμό σε αμινοξέα (ασπαρτικό οξύ, φαινυλανανίνη) και σε ίχνη μεθανόλης. Τα συστατικά αυτά συναντώνται επίσης σε φυσικά τρόφιμα όπως κρέας, γάλα, φρούτα και λαχανικά. Ο ανθρώπινος οργανισμός χρησιμοποιεί αυτά τα συστατικά ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στην ασπαρτάμη όπως και στα άλλα κοινά τρόφιμα. Εντούτοις, τα τρόφιμα που καταναλώνονται καθημερινά είναι πιο πλούσια σε αυτά τα συστατικά από ό,τι η ασπαρτάμη.
• Η ασπαρτάμη μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους: Επιστήμονες συμφωνούν ότι η ασπαρτάμη ευθύνεται συχνά για την πρόκληση πονοκεφάλου και ημικρανιών. Το κακό είναι πως πολλές φορές είναι δύσκολο και γνωρίζουμε σε ποια προϊόντα υπάρχει ασπαρτάμη.