Ντομάτες και Λυκοπένιο – Ένα σωτήριο αντιοξειδωτικό

Λυκοπένιο

Το λυκοπένιο αποτελεί μέρος της οικογένειας των καροτενοειδών ουσιών, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Λυκοπένιο-Φυτοχημικό

Το λυκοπένιο είναι η φυτοχημική ουσία που προσδίδει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες και τα παράγωγα της. Ακόμα, στο καρπούζι, στο ροζ γκρέϊπφρουτ, στα σαγκουίνια, στην παπάγια, στη γούαβα και στις φράουλες.

Λυκοπένιο

Το λυκοπένιο έχει σημαντική βιολογική αξία στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Επιτρέπει στο σώμα να αναπτύξει αντιοξειδωτική δραστηριότητα εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που δημιουργούνται φυσιολογικά κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων.

Δομή του λυκοπενίου

Στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά το λυκοπένιο είναι εγκλωβισμένο στο φυτικό ιστό. Επομένως, μόνο ένα μέρος του λυκοπενίου που περιέχεται στα φρέσκα φρούτα απορροφάται. Η επεξεργασία των φρούτων καθιστά το λυκοπένιο περισσότερο βιολογικά διαθέσιμο αυξάνοντας την επιφάνεια που είναι διαθέσιμη για την πέψη.

Η χημική μορφή του λυκοπενίου μεταβάλλεται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας που παρατηρούνται κατά την επεξεργασία και έτσι απορροφάται ευκολότερα από το σώμα. Εξαιτίας της διαλυτότητάς του στο λίπος, η απορρόφηση του στους ιστούς αυξάνεται όταν προστίθεται στη διατροφή λάδι. Παρόλο που το λυκοπένιο είναι διαθέσιμο και σε μορφή συμπληρωμάτων, υπάρχει πιθανότητα να παρουσιάσει συνεργιστική δράση όταν καταναλώνεται από ολόκληρο το φρούτο, όπου άλλα συστατικά του φρούτου αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του.

Έρευνες δείχνουν ότι το λυκοπένιο μπορεί να απορροφηθεί αποτελεσματικότερα από το σώμα αφού έχει επεξεργαστεί σε χυμό, σάλτσα, πάστα ή κέτσαπ.

Το λυκοπένιο - σημαντικές δράσεις

Μετά την απορρόφηση του από το έντερο εναποτίθεται στο συκώτι, στους πνεύμονες, στον προστάτη, στο παχύ έντερο και στο δέρμα.

Συμβολή στην καταπολέμηση διαφόρων σημαντικών παθήσεων

• Καρδιακές παθήσεις, έμφραγμα του μυοκαρδίου
• Το λυκοπένιο προστατεύει την LDL χοληστερόλη από οξείδωση
• Η συγκεκριμένη δράση του λυκοπενίου ενισχύεται σημαντικά από την ύπαρξη ενός άλλου καροτενοειδούς της λουτεϊνης, η οποία υπάρχει στο σπανάκι και στο καλαμπόκι
• Καρκίνος προστάτη, πεπτικού συστήματος, μαστού, τραχήλου της μήτρας, ωοθηκών.
• Η τακτική και επαρκής κατανάλωση της ντομάτας μειώνει το συνολικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ποσοστό που φτάνει ακόμα και το 40%.
• Απώλεια όρασης, καταρράκτης
• Έρευνες έδειξαν ότι το λυκοπένιο βοηθά στην πρόληψη του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας στους ηλικιωμένους, που είναι η κυριότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα αυτά.
• Οστεοπόρωση
• Ανδρική στειρότητα
• Προεκλαμψία στην εγκυμοσύνη
• Διαβήτης

Το λυκοπένιο ασκεί θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα (τα λευκά αιμοσφαίρια αυτών που έτρωγαν ντομάτες ήταν πολύ ανθεκτικότερα στις οξειδωτικές βλάβες από 33% έως και42%) και βοηθά κατά των μηχανισμών γήρανσης προσφέροντας, πιθανόν, ευεξία και μακροβιότητα.

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το λυκοπένιο μειώνει την οξείδωση του LDL (χαμηλής -έντασης λιποπρωτεϊνη) βοηθώντας έτσι στη μείωση του επιπέδου χοληστερίνης στο αίμα. Το λυκοπένιο παρουσιάζει και άλλες δράσεις. Έχει βρεθεί ότι το λυκοπένιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντικαρκινογόνος ουσία, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα εκδήλωσης κάποιων μορφών καρκίνου.

Σε μια εξάχρονη έρευνα 47.000 αντρών, καθηγητές ιατρικής στη Σχολή Ιατρικής στο Χάρβαρντ βρήκαν ότι κατανάλωση προϊόντων τομάτας περισσότερες από δύο φορές την εβδομάδα συσχετίζοται με μείωση της πιθανότητας καρκίνου του προστάτη 21-34%.

Το 1995 η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ προχώρησε την έρευνα αυτή και βρήκε ότι οι άντρες που κατανάλωναν περισσότερες από 10 μερίδες την εβδομάδα είχαν 45% χαμηλότερη πιθανότητα για καρκίνο του προστάτη, ενώ αυτοί με 4-7 μερίδες 20%.

Στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόϊς συγκρίνοντας τις γυναίκες με τα μεγαλύτερα επίπεδα σε λυκοπένιο με αυτές με τα μικρότερα παρατηρείται πέντε φορές μικρότερη πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του τραχήλου σε αυτές με τα υψηλά ποσοστά.

Συνεπώς οι τομάτες αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της διατροφής μας και αν τα τεστ είναι συντελεστικά αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση και άλλων μορφών καρκίνου.

Έρευνα στην οποία η μια ομάδα έπαιρνε 2mg λυκοπενίου πρωί και βράδυ /ημέρα ενώ η άλλη ομάδα όχι

Τα αποτελέσματα της κλινικής παρακολούθησης των ασθενών έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων των ασθενών:

• Η μείωση των επιπέδων στο αίμα του PSA παρατηρήθηκε και στις 2 ομάδες. Όμως ήταν πολύ πιο αισθητή σε αυτούς που έπαιρναν λυκοπένιο.
• Η υποχώρηση των επιπέδων του PSA στα φυσιολογικά επίπεδα παρατηρήθηκε στο 78% των ασθενών που έπαιρναν λυκοπένιο ενώ μόνο στο 40% των ασθενών που υποβλήθηκαν σε ορχεκτομή μόνο
• Το σπινθηρογράφημα οστών έδειξε στο 30% των ασθενών που έπαιρναν λυκοπένιο πλήρη υποχώρηση των οστικών μεταστάσεων. Στους ασθενείς με μόνο ορχεκτομή, 15% των ασθενών είχαν πλήρη υποχώρηση των οστικών μεταστάσεων
• Η ροή των ούρων βελτιώθηκε σημαντικά στους ασθενείς της ομάδας του λυκοπενίου
• Η επιβίωση ήταν μεγαλύτερη στην ομάδα των ασθενών που έπαιρναν το λυκοπένιο. Από αυτούς στο τέλος της έρευνας είχαν αποβιώσει 7 (13%) ενώ από τους ασθενείς με μόνο ορχεκτομή, απεβίωσαν 12 (22%)

Πόσο λυκοπενίο πρέπει να καταναλώνεται;

Συνιστώμενη ημερήσια δόση για το λυκοπενίο δεν έχει οριστεί, αλλά η μελέτη για τους άντρες στο Harvard εισηγήθηκε ότι για μεγαλύτερη προστασία εναντίον του καρκίνου πρέπει να γίνεται κατανάλωση τουλάχιστο 6.5 mg/ ημέρα.

Δρ. Ελένη Ανδρέου, RD, LD
Κλινική Διαιτολόγος