Μία από τις πιο κλασσικές απόψεις για τις θερμίδες είναι ότι μερικές επιπλέον θερμίδες την μέρα μπορούν σε βάθος χρόνου να οδηγήσουν στην παχυσαρκία. Με άλλα λόγια ένα κουλουράκι 50 θερμίδων την ημέρα μπορεί να προσθέσει περί τα 2,5 κιλά λίπος στο σώμα μας κάθε χρόνο. Σίγουρα κάτι τέτοιο ακούγεται λογικοφανές, αλλά δεν νομίζω ότι απεικονίζει τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Ο Martin Katan και ο David Ludwig μπήκαν στον κόπο να κάνουν τους υπολογισμούς βασισμένοι σε ένα ρεαλιστικό μαθηματικό μοντέλο που προσομοιώνει την ρύθμιση του βάρους. Ο τίτλος της έρευνας τους ήταν “Οι επιπλέον θερμίδες προκαλούν προσθήκη βάρους – αλλά πόσες επιπλέον; ”.
Με ένα συντηρητικό υπολογισμό χρειάζονται 370 θερμίδες επιπλέον θερμίδες την μέρα για την προσθήκη περί των 15,5 κιλών σε 28 χρόνια. Για να φτάσει κανείς στην παχυσαρκία σε 25 χρόνια χρειάζονται 680 (!!!) παραπανίσιες θερμίδες την μέρα. Για να φτάσει ένας έφηβος στα 17 του να έχει 26 παραπανίσια κιλά πρέπει να καταναλώνει 700-1000 (!!!) θερμίδες παραπάνω απ΄ότι χρειάζεται από τα 5 του χρόνια.
Σε όλες τις περιπτώσεις οι θερμίδες είναι πολλές αν και το χρονικό διάστημα είναι μεγάλο. Μπορεί να φανταστεί κανείς ότι σε πιο σύντομες αλλαγές στο βάρος το θερμιδικό πλεόνασμα θα είναι ακόμα μεγαλύτερο , με άλλα λόγια για να βάλει κάποιος σημαντική ποσότητα βάρους γρήγορα πρέπει πραγματικά να ξεφύγει τελείως στις θερμίδες.
Η άποψη που υποστηρίζει ότι οι μικρές ποσότητες παραπανίσιων θερμίδων οδηγούν αθροιστικά στην παχυσαρκία υποστηρίζεται και από τους θιασώτες της γονιδιακής διατροφής, και απευθύνονται σε όσους έχουν μία γονιδιακή τάση προς την κατανάλωση λίπους ή σε όσους έχουν κάποιο γονίδιο που συσχετίζεται με την παχυσαρκία. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν αντιρροπιστικοί μηχανισμοί σε κάθε περίπτωση.
Αρκετός κόσμος γνωρίζει πως οι μύες αυξάνουν τον μεταβολισμό. Κάτι που δεν είναι γνωστό είναι πως και το ίδιο γίνεται με το λίπος, αν και σε κάπως μικρότερο βαθμό. Επιπρόσθετα το επιπλέον βάρος αυξάνει την κατανάλωση θερμίδων σε καθημερινές δραστηριότητες όπως π.χ το περπάτημα. Ναι, το λίπος αυξάνει το μεταβολισμό. Με άλλα λόγια το λίπος είναι μεταβολικά ενεργό, αφού περνούν από αυτό αγγεία και αίμα. Το λίπος δεν είναι ένας ανενεργός ιστός που απλά το κουβαλάμε. Εκκρίνει ορμόνες.
Όλα αυτά εκκρίνονται από το λίπος σου.
Μία από αυτές, η λεπτίνη , έχει ανορεξιογόνο δράση, δηλαδή μας κάνει να τρώμε λιγότερο. Όταν παίρνουμε λίπος υπάρχει περισσότερη λεπτίνη ενώ όταν υπάρχει πολύ χαμηλό λίπος, πεινάμε σαν λύκοι συνεχώς, κάτι που παρατηρείται στους αθλητές του bodybuilding που καταφέρνουν και φτάνουν σε πολύ μικρά ποσοστά λίπους. Αν και η λεπτίνη μπορεί να περιορίσει την όρεξη δεν μπορεί να κάνει θαύματα μόνη της, μιας και η διατροφική συμπεριφορά είναι πολύπλοκο ζήτημα που καθορίζεται από πολλούς παράγοντες. Στο τέλος της μελέτης οι ερευνητές καταλήγουν στο εξής συμπέρασμα:
“Οι μικρές αλλαγές στο τρόπο ζωής έχουν μικρή επίπτωση στην πρόληψη της παχυσαρκίας. Το να περπατά κανείς ένα μίλι παραπάνω την μέρα, καίει 60 επιπλέον θερμίδες σε σχέση με την κατάσταση ηρεμίας, είναι ίσο με την ενέργεια ενός μικρού μπισκότου. Οι υπολογισμοί σε επίπεδο φυσιολογίας δείχνουν πως το θερμιδικό πλεόνασμα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο στον αμερικάνικο πληθυσμό, 5-10 φορές, πολύ παραπάνω από την ικανότητα των περισσότερων ατόμων να διαχειριστούν το ζήτημα αυτό μόνοι τους. Η καλύτερη προσέγγιση θα ήταν σε θεμελιώδεις αλλαγές στην διανομή των τροφίμων και στην νοοτροπία της κοινωνίας.”
Αυτό δεν σημαίνει ότι η γυμναστική δεν είναι ωφέλιμη στον οργανισμό, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη, εκεί δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ κάτι. Και βοηθά στην ρύθμιση του βάρους, απλά όχι τόσο όσο μία διατροφή με ισορροπημένο ισοζύγιο θερμίδων. Αν θεωρείτε το ισοζύγιο θερμίδων ένα τελείως ανέραστο διατροφικό ζήτημα συμφωνώ απόλυτα.
Αν αντί να μετράτε θερμίδες σας αρέσει να γυμνάζεστε ή να ασχολείστε με άλλα διατροφικά ζητήματα, καμία έκπληξη και εκεί. Αυτό γίνεται με πολλούς ανθρώπους, και είναι κάτι που το έχουν εντοπίσει και το εκμεταλλεύονται πολλοί τσαρλατάνοι που διαδίδουν πως οι θερμίδες δεν έχουν σημασία. Αν και δεν υπάρχει κάτι πολύπλοκο με τις θερμίδες είναι ο πιο υποτιμημένος διατροφικός παράγοντας από την κοινή γνώμη.
*του Ανδρέα Ζουρδού, Διαιτολόγος Διατροφολόγος
