Βαρέα μέταλλα εναντίον θρεπτικής αξίας για τα ψάρια

Ποια είναι τα βαρέα μέταλλα και γιατί να μας ανησυχούν;

Τα βαρέα μέταλλα είναι χημικές ενώσεις όπως το κάδμιο, ο υδράργυρος, το νικέλιο, ο μόλυβδος κ.ά. που ρυπαίνουν το περιβάλλον (θάλλασες, έδαφος, ατμόσφαιρα) κυρίως λόγω της βιομηχανικής και τεχνολογικής δραστηριότητας. Το χαρακτηριστικό τους ωστόσο είναι ότι, άπαξ και μπουν στον ανθρώπινο οργανισμό, μέσω της τροφής για παράδειγμα, δεν αφομοιώνονται και αποβάλλονται πολύ δύσκολα έως καθόλου. Το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύονται στον οργανισμό και είναι αυτή ακριβώς η αθροιστική συγκέντρωσή τους στους ιστούς και τα όργανα που μπορεί να πυροδοτήσει την τοξικότητά τους! Υπό αυτές τις συνθήκες κατανάλωσης, τα βαρέα μέταλλα μπορεί να ευθύνονται για την εκδήλωση αναιμίας, διαταράσσουν την λειτουργία του νευρικού και μυοσκελετικού συστήματος, επιβαρύνουν ή και καταστρέφουν την ηπατική ή νεφρική λειτουργία. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις που τα βαρέα μέταλλα προοδευτικά και λόγω της υπερσυσσώρευσης, έχουν εμπλακεί σε διαδικασίες καρκινογένεσης.

Φυσικά, για να προλάβω την απορία σας, οι όποιες αρνητικές επιδράσεις στην υγεία δεν συμβαίνουν εύκολα και μάλιστα υπάρχουν συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες για τις μέγιστες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων στα ψάρια που προορίζονται να καταναλωθούν. Το ευτυχές είναι ότι, τα ψάρια στις ελληνικές θάλασσες δεν υπερβαίνουν αυτά τα όρια. Συνεπώς, δεν χρειάζεται άμεσα να ανησυχείτε. Αυτό δεν σημαίνει όμως, ότι μπορείτε να καταναλώνετε άμετρα και κάθε είδος ψαριού, ούτε φυσικά ότι πρέπει να σταματήσετε να έχετε οικολογική συνείδηση (το αντίθετο θα έλεγα) και να φροντίζετε τις θάλασσές μας!

Ποια ψάρια να προτιμάτε και πόσο συχνά;

Τα μικρά ψάρια όπως σαρδέλα, γαύρος, αθερίνα, σαργός ή ακόμα και τσιπούρα, είναι πιο ασφαλή για κατανάλωση. Αντίθετα, τα μεγάλα ψάρια όπως ο ξιφίας, ο τόνος, το σκουμπρί και ορισμένα καρχαριοειδή είναι πιο επικίνδυνα να περιέχουν βαρέα μέταλλα καθώς:

•     Έχουν μεγαλύτερο μέγεθος και συνεπώς, αυτόματα η δυνατότητα αποθήκευσης βαρέων μετάλλων στο σώμα τους είναι μεγαλύτερη.
•     Μπορεί να ταξιδεύουν μεγαλύτερες αποστάσεις φτάνοντας σε διαφορετικές και δυνητικά πιο μολυσμένες θάλασσες.
•     Βρίσκονται ψηλότερα στην τροφική αλυσίδα ενώ έχουν συνήθως και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, με αποτέλεσμα να εκτίθενται περισσότερο στα συγκεκριμένα ρυπογόνα.

Το ψάρι όμως κατέχει σημαντική θέση στη διατροφή παρέχοντάς σας μοναδικά οφέλη όπως:

•     Πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας απαλλαγμένη από τα κορεσμένα λιπαρά που επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα.
•     Αντίθετα, είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά που βοηθούν τόσο την καρδιακή υγεία όσο και τη νοητική λειτουργία.
•     Τροφοδοτούν με φώσφορο και ασβέστιο τον οργανισμό μας για γερά οστά.
•     Είναι μία από τις λίγες διατροφικές πηγές βιταμίνης D

Καταλήγοντας θα λέγαμε ότι, είναι καλό στο εβδομαδιαίο σας διαιτολόγιο να προβλέψετε 1-2 φορές την εβδομάδα ψάρι, το οποίο μπορεί να είναι σπανιότερα κάποιο μεγάλο ψάρι και συχνότερα μικρά και λιπαρά ψαράκια – κατά προτίμηση ελληνικών θαλασσών. Καλή όρεξη, λοιπόν, απολαμβάνοντας όλα τα οφέλη!

*της Ειρήνης Κύρα, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.